Kinderen en jongeren
Wat begrijpen kinderen van de dood?
Naast dat kinderen gevoelige wezens zijn speelt het begrip een belangrijke rol in een begrip als de dood. Globaal is een uiteenzetting gegeven van de ontwikkeling van het begrip op basis van leeftijd. Bedenk wel dat ieder kind anders is. En dat de grenzen kunnen vervagen.
Kinderen tot 3 jaar
Tot drie jaar kennen kinderen niet het onderscheid tussen levende en niet levende dingen. Wel zijn ze bang om gescheiden te worden van papa of mama. Kinderen van die leeftijd voelen wat verlies is, ook voelen ze de emotionele afwezigheid van een rouwende moeder. Jonge kinderen gaan op hun eigen manier met de dood om. Ze reageren vanuit hun behoeften, soms tot schrik van volwassenen (meisje van twee jaar wil ontbijten op de kist, gezellig bij papa).
Heel jonge kinderen kunnen niet bevatten dat de dood onomkeerbaar is, maar ze kunnen het enigszins begrijpen aan de hand van speelgoed dat stuk is en niet meer gemaakt kan worden. Het is belangrijk om aan jongen kinderen uit te leggen dat de overledene geen pijn meer heeft, het niet koud heeft en zich niet ziek voelt.
Kinderen van drie tot zes jaar
Deze kinderen kennen het verschil tussen leven en dood (denk maar aan cowboytje spelen) maar beseffen nog niet het definitieve karakter van de dood. Ze beginnen te beseffen dat dood en verdriet met elkaar te maken hebben maar voelen nog geen angst voor de dood. Ze tonen grote belangstelling voor de biologische kanten van de dood: “Kan opa mij nog horen als ik iets zeg?” en “is het nou niet zielig dat oma alleen in de kist onder de grond ligt?”
Kinderen van 6 tot 9 jaar
Bij kinderen van 6 tot 9 jaar begint het besef door te dringen dat de dood onomkeerbaar is, onherroepelijk en definitief. Wat dit definitieve einde precies inhoudt begrijpen ze echter nog niet en dat maakt het voor hen erg verwarrend en beangstigend. Ze begrijpen ook nog niet goed dat uiteindelijk ieder levend wezen uiteindelijk sterft. Ze interesseren zich ook voor wat er na de dood gebeurt. Kinderen van deze leeftijd zijn kwetsbaar omdat ze weliswaar de betekenis van de dood kunnen begrijpen, maar nog niet in staat zijn met de implicaties om te gaan.
Kinderen van 9 tot 12 jaar
Kinderen van 9 tot 12 jaar beseffen dat alles wat leeft ook doodgaat. De kinderen in deze leeftijdsgroep zijn minder afhankelijk van volwassenen en vragen niet altijd aandacht voor hun verdriet. Kinderen willen veel zelfstandig uitvinden en oplossen, soms ook om niet kinderachtig te lijken. Omdat hun gevoelens toch te uitten vertonen ze soms lastig en opstandig gedrag.
Kinderen van 12 jaar en ouder
De onvermijdelijkheid en het universele karakter van de dood dringt door bij kinderen in de tienerleeftijd. Ze zien de dood als het onvermijdelijke einde van het leven. De persoonlijk emotionele afstand is echter nog groot ‘het kan iedereen overkomen, behalve mensen in de eigen omgeving’. Juist jongeren van die leeftijd worden diep geraakt wanneer ze van nabij met de dood te maken krijgen. Ze zijn in een fase waarin ze vraagtekens zetten bij het levenskwesties. Ze vragen zich af wat de zin van het leven is, waarom we op aarde zijn en waar we naar toe gaan. Een confrontatie met de dood maakt dat de vragen, en soms ook de verwarring, rondom het leven en de dood toenemen.
Wanneer u opzoek bent voor begeleiding voor uw kinderen, neem dan vrijblijvend contact op voor een oriënterend gesprek.
